Demans Hastası Vekalet Verebilir mi?

Demans hastaları ve yakınları sağlık ve sosyal güvence ile ilgili birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Bu sorunlar yüksek ekonomik maliyetli zararlara da neden olabilir.  Demans hastası bir kişinin hukuki işlemler gerçekleştirebilmesi için birtakım özellikleri barındırması gerekmektedir. 

Bu özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz:

  • Fiil ehliyetinin tespit etmek
  • Bu kişinin ayırt etme gücüne sahip olup olmadığının
  • Kısıtlı bulunup bulunmadığının belirlenmiş olması 

Ayırt etme, yargılama yeteneği anlamına gelir. Belirsiz olanı kavrayabilme niteliğidir. Örneğin, yasanın kişiye olağan yasal sorumluluk yükleyeceği yaşta olmak gibi. 

Demans hastalığı hafızayı, düşünmeyi ve sosyal becerileri etkileyen bir grup semptomu tanımlayan bir rahatsızlık türüdür. Bu belirli bir hastalık değildir. Daha ziyade günlük aktiviteleri engelleyen, hatırlama, düşünme veya karar verme yeteneğinin bozulması durumları için belirlenmiş bir terimdir.

Alzheimer hastalığı demansın en yaygın türlerinden bir tanesidir. Demans çoğunlukla yaşlı yetişkinleri etkilese de normal yaşlanmanın bir parçası olarak kabul edilemez.

İnsanlar yaşlandıkça bilişsel yetenekleri ve fiziksel sağlıkları tipik olarak azalır. Bununla birlikte, yaşa bağlı bu düşüşün ötesinde, fiziksel sağlık ve bilişsel yetenekteki değişiklikler pozitif olarak ilişkilidir. Gerçekten de bilişsel yetenek değiştiğinde, insanlar fiziksel sağlıkta da değişiklikler yaşama eğilimindedir.

Fiziksel sağlık hafızayı anlamlı bir şekilde öngörmese de bu fiziksel sağlığın hafıza üzerinde hiçbir etkisi olmadığı anlamına gelmez. Bunun yerine zayıf fiziksel sağlık, serebrovasküler sistemdeki kademeli aşınma ve yıpranma nedeniyle bilişsel gerilemeye neden olabilir. 

Bu hastalıkta 65 yaşında olanlar arasında 2014 yılında demanslı tahmini 5milyon yetişkin ölçülmüştür. Ancak 2060 yılına kadar bu sayının yaklaşık 14 milyon olacağı tahmin edilmektedir. Birçok yaşlı yetişkin tüm hayatlarını bunama sorunu olmadan yaşar.

Normal yaşlanma, kasların ve kemiklerin zayıflamasını, atardamarların ve damarların sertleşmesini ve şu şekilde gösterilebilecek yaşa bağlı bazı hafıza değişikliklerini içerebilir:

  • Bazen araba anahtarlarını yanlış bir yere koyma
  • Bir kelime bulmakta zorlanma ama daha sonra hatırlama
  • Bir tanıdığın adını unutmak
  • En son olayları unutmak

Normalde, yıllar içinde inşa edilen bilgi, deneyim, eski anılar ve dil bozulmadan kalır. Bu nedenle demans rahatsızlığını teşhis etmek biraz daha kolaylaşmaktadır. Geçmiş anılarımız kolay unutabileceğimiz bilgiler değildir. Bu nedenle bir şüphe geliştiğinde mutlaka bir uzman görüşüne başvurulmalıdır.

Demans Hastalığının Belirtileri

Demans başlı başına bir hastalık değildir. Alzheimer gibi farklı hastalıkların neden olduğu beyin hasarından kaynaklanan bir semptomlar topluluğudur. Bu belirtiler beynin hasar gören kısmına göre değişmektedir.

Demans türleri insanları farklı şekilde etkileyebilir ve herkes semptomları kendi tarzında deneyimleyecektir. Bununla birlikte, bunama teşhisinden bir süre önce ortaya çıkabilecek bazı yaygın erken belirtiler vardır.

Bu belirtiler şunları içerir:

  • Hafıza kaybı
  • Konsantrasyon zorluğu
  • Alışveriş yaparken doğru değişiklik konusunda kafanın karışması gibi tanıdık günlük görevleri yerine getirmekte zorlanmak
  • Bir konuşmayı takip etmek veya doğru kelimeyi bulmak için mücadele etmek
  • Zaman ve yer hakkında kafa karıştırmak
  • Ruh hali değişiklikleri

Bu semptomların genel olarak hafif olduğunu söylemek mümkündür. Aynı zamanda çok yavaş bir seyirle de kötüleşebilir. Semptomlar bunama teşhisi konacak kadar şiddetli olmadığı için genellikle “hafif bilişsel bozukluk” (MCI) olarak adlandırılır. Kişi bu belirtileri fark etmeyebilir ve ciddiye almayabilir. Bazı insanlarda bu semptomlar aynı kalır ve kötüleşme yaşanmayabilir.

Demans, yaşlanmanın doğal bir parçası değildir. Bu nedenle hafıza sorunları veya diğer semptomlar hakkında endişeleriniz varsa, bir pratisyen hekim ile daha sonra değil, daha erken konuşmanız önemlidir.

Alzheimer Hastalığına Özgü Belirtiler

Demansın en yaygın nedeni Alzheimer hastalığıdır. Alzheimer hastalığı demansın en yaygın türüdür. Hafif hafıza kaybıyla başlayan ve muhtemelen konuşmayı sürdürme ve çevreye yanıt verme yeteneğinin kaybına yol açan ilerleyici bir hastalıktır.

Alzheimer hastalığı, beynin düşünce, hafıza ve dili kontrol eden kısımlarını içerir. Bir kişinin günlük aktivitelerini gerçekleştirme yeteneğini ciddi şekilde etkileyebilir.

Alzheimer hastalığı hakkında bilinenler:

Bilim insanları, Alzheimer hastalığına neyin neden olduğunu henüz tam olarak anlamış değiller. Muhtemelen tek bir neden değil, her kişiyi farklı şekilde etkileyebilecek birkaç faktör vardır. Yaş, alzheimer hastalığı için bilinen en iyi risk faktörüdür.

Araştırmacılar, genetiğin Alzheimer hastalığının gelişmesinde rol oynayabileceğine inanıyor. Ancak genler kadere eşit değildir. Sağlıklı bir yaşam tarzı, Alzheimer hastalığı geliştirme riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir.

İki büyük, uzun vadeli çalışma, yeterli fiziksel aktivitenin, besleyici bir diyetin, sınırlı alkol tüketiminin ve sigara içmemenin insanlara yardımcı olabileceğini göstermektedir. Beyindeki değişiklikler, ilk belirtiler ortaya çıkmadan yıllar önce başlayabilir.

Araştırmacılar, Alzheimer hastalığının gelişmesinde eğitim, diyet ve çevrenin bir rol oynayıp oynamadığını hala araştırıyorlar diyebiliriz. Kanseri, diyabeti ve kalp hastalığını önlediği gösterilen sağlıklı davranışların öznel bilişsel gerileme riskini de azaltabileceğine dair artan bilimsel kanıtlar da mevcut diyebiliriz.

Demans Riskini Ne Artırır?

Demans yukarıda da belirttiğimiz gibi birçok hayati risk faktörünü bünyesinde barındırmaktadır. Bu riskleri artıran birçok faktör mevcuttur.

Şu şekilde sıralamamız mümkündür:

  • Yaş: Demans için bilinen en güçlü risk faktörü artan yaştır ve çoğu vaka 65 yaş ve üzerindekiler için ölçülmüştür.
  • Aile öyküsü: Demansı olan ebeveynleri veya kardeşleri olan kişilerin demans geliştirmesi daha olasıdır.
  • Irk/etnik köken: Daha yaşlı Afrikalı Amerikalıların demansa sahip olma olasılığı beyazlardan iki kat daha fazladır. Hispaniklerin demansa sahip olma olasılığı beyazlardan 1,5 kat daha fazladır.
  • Kötü kalp sağlığı: Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve sigara, uygun şekilde tedavi edilmezse bunama riskini artırır.
  • Travmatik beyin hasarı: Kafa yaralanmaları, özellikle şiddetliyse veya tekrarlanıyorsa bunama riskini artırabilir.

Kaynakça:

https://www.arborcompany.com/blog/how-do-i-get-power-of-attorney-for-a-parent-with-dementia

Blog