Vasküler Demans Nedir?
Vasküler Demans nedir konusunu anlayabilmek için hastalığın temeline inip demansı ve belirtilerini bilmek gerekir. Vasküler demans genel olarak demans hastalıklarının yalnızca bir türüdür.
İnsanı insan yapan yetiler insanın sosyal bir varlık olması, düşünebilmesi ve kalıcı ve geçici hafızalara sahip olamsıdır. Demans işte tam bu noktada konumuza bağlanıyor.
Demanstan bahsetmek gerekirse kısaca demans işte bu hafıza, sosyallik ve düşünebilme yetilerinin engellenmesi durumudur.
Daha da kısaca belirtmek gerekirse zihinsel ve hafızasal bozukluktur diyebiliriz demans için. Demans bir çok türden oluşan geniş bir grubun adıdır. Kökeni Latince’den gelen “mens” kelimesi yani bunamadır.
Birçok türü bulunan demans hastalıklarının çoğunda hastanın tedavisi söz konusu değildir ve hasta bir daha tamamiyle eski haline dönemez. Ama tabiki tedavi yöntemleri olan demans hastalıkları da vardır. Demans türlerinin bazılarından bahsetmek gerekirse tümör, frengi, menenjitler ve Alzheimer örneklerini verebiliriz.
Peki ruhsal ve hafızasal olarak bozukluk olarak adlandırılan demans Alzheimer ile aynı tanımlarda olduğu halde nerede ayrılıyor ve ülkemizde bunama demans değil de Alzheimer adı ile anılıyor?
Demans genel olarak bu bozuklukların tümüne verilen genel addır. Alzheimer ise demansın alt koludur ve demanslar arasında en çok görülen demans türüdür. Bizim ana konumuz olan vasküler demans ise yaygınlık konusunda ikinci sırada gelir ve diğer alzheimer demansına gibi sıradan şeyler yüzünden meydana gelmez.
Alzheimer demansına yol açan etmenlerin yaşlılık, sinir, stres olduğunu biliyoruz. Vasküler demansta ise bunamanın oluşma sebebi hastanın damar tıkanıklığı sonucu felç geçirmesi veya inme inmesidir.
Beyne kan pomplayan ve vücutta kanın dolaşımını sağlayan damarlarda meydana gelen herhangi bir sorun sonucu oluşan bu vasküler demansta hasta inme ve felç etkisiyle birden ağır şekilde demansı tecrübe eder.
Hastanın beynine kan taşıyamayan damarlar beyni oksijensiz bırakır ve bu da beyin hasarı ve kanamsına yol açar. Ve son olarak da hasta inme geçirir.
Tabiki bu inme ve felçler gelmeden önce vasküler demansı anlamanın da yolları vardır. Vasküler demansın görüldüğü hastalarda genelde ilk başlarda git gide yavaş düşünme, odaklanamama sorunları git gide artar ve daha sonrasında felç ve inme de gelerek hastayı birden çok kötü bir duruma sürükler.
Onun dışında genel olarak vasküler demans ve diğer demansların özel bir tanı teşhis yöntemi veya test yöntemi yoktur. Ancak kendinizde ve beyin fonksiyonlarınızda sizin ve çevrenizin fark ettiği tuhaflıklar olması sonucunda uzman doktorlara başvurarak onların sizi ufak testler yardımıyla bilgilendirilip önlem alınması sağlanır.
Peki teşhisi olmayan bu hastalığın tedavi yöntemi var mıdır? Bu sorunun cevabı kısmen olacaktır. Vasküler demans oksijensiz kalan beyindeki hücrelerin ölmesi sonucu meydana geldiği için ve beyin hasarı onarmanın günümüz tıbbında mümkünatı olmadığı için teşhis öncesi oluşan hasarlarda şu an bir tedavi yöntemi bulunmamakta.
Teşhis sonrası ise önceden oluşan hasar tedavi edilemezken uygulanan ilaç tedavisi sadece vasküler demansın ilerlemesini yavaşlatmaktan öteye gidememektedir.
İlaç tedavisinin yanında hayatımızda yapacağımız bazı değişiklikler sayesinde vasküler demansı geciktirebilir ve hatta en önemlisi ikinci inmeye yakalanarak büyük bir tehlikeye girmemizi engelleyebiliriz.
Peki vasküler demansı engellemeye yönelik neler yapılabilir? Öncelikle vasküler demans damarlarla alakalı olduğu için damarlara hasar veren ve onları tıkayacak şeylerden kurtulmamız gerekmektedir. Alkol ve sigara gibi alışkanlıklar bırakılmalıdır. Bu ikili damarlara en çok zarar veren iki etmendir.
Bunun yanı sıra gıdalarla aldığımız doymuş yağlar ve diğer maddeler damar tıkanıklığı ve hasarı yapar. Bu yüzden yediklerimize dikkat etmeli, yağdan ve tuzdan kaçınmalı, bir diyetisyenden profesyonel diyet yardımı alınmalı ve meyve sebze tüketimimize dikkat etmeliyiz.
Spor alışkanlığımız yok ise spor alışkanlığı edinmeli ve kendimizi çok yormayacak şekilde spor yaparak vücudu dinç tutmalıyız.
Spor sayesinde hızlanan kan akışı damarlar ve beyine giden oksijen miktarı açısından oldukça yararlı olacaktır. Ayrıca genel olarak demansların ana nedeni olan stres, sinir ve depresyon gibi şeylerden uzak durmamız gerekmektedir.
Sinir stresin yol açtığı tansiyon da oldukça önemlidir. Tansiyonu her gün ölçüm altında tutmak ve tansiyonumuzu artıracak veya düşürecek besinlerden uzak durmak vasküler demansı engellemek için en önemli etmenlerden birisidir.
Vasküler demansın inme ve felç ile geliyor olması onu neredeyse düzeltilemez hastalıklardan yapıyor. Bunun için hayatımızı düzene sokmalı ve beslenmemize, alışkanlıklarımıza, sporumuza dikkat etmeliyiz. Aksi takdirde tekrar eden ani bir felç veya inme ile ölüme kadar uzanan bir yolu kabullenmiş oluruz.
Kaynakça:
